Kodeks rodzinny i opiekuńczy – władza rodzicielska
W poprzednich artykułach opisano kwestię szeroko rozumianego obowiązku alimentacyjnego dzieci jak i alimentacyjnego małżonków. Jednakże nie tylko aspekty finansowe zostały wprowadzone i opisane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Podstawową kwestią, która została poruszona w omawianym akcie prawnym, pozostaje władza rodzicielska, z której wypływa szereg praw i obowiązków, w tym ten dotychczas rozwinięty – obowiązek alimentacyjny.
- Czym jest władza rodzicielska?
- Władza rodzicielska – obowiązki rodziców względem dziecka
- Do kiedy przysługuje władza rodzicielska?
- Jak odzyskać pełnię władzy rodzicielskiej?
Czym jest władza rodzicielska?
Poprzez pojęcie władzy rodzicielskiej rozumie się zbiór uprawnień i zobowiązań spoczywających co do zasady na obojgu rodzicach, którymi kierują się oni w toku wychowania małoletniego dziecka. Na podstawie treści art. 95 k.r.o. do najważniejszych zasad zalicza się obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad osobą i majątkiem dziecka oraz do wychowania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw.
Władza rodzicielska – obowiązki rodziców względem dziecka
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego to rodzice wychowują dziecko, które pozostaje pod ich władzą rodzicielską. W związku z czym zobowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotować je należycie do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień. Wszelkie obowiązki spoczywają na rodzicach w sposób łączny, gdyż władza rodzicielska przysługuje obojgu z nich.
Do kiedy przysługuje władza rodzicielska?
Ukończenie przez dziecko 18 roku życia powoduje wejście przez niego w dorosłość, a tym samym wyjście spod władzy rodzicielskiej. Niemniej jednak, w sytuacji, gdy dobro dziecka jest zagrożone, sąd może nakazać:
- zawieszenie władzy rodzicielskiej
- ograniczenie władzy rodzicielskiej
- pozbawienie władzy rodzicielskiej
Ponadto zgodnie z treścią art. 111 § 1 k.r. i o., jeżeli władza rodzicielska nie może być wykonywana z powodu trwałej przeszkody, lub jeżeli rodzice nadużywają władzy rodzicielskiej, bądź w sposób rażący zaniedbują swoje obowiązki względem dziecka, sąd opiekuńczy pozbawi rodziców władzy rodzicielskiej. W takim przypadku władza rodzicielska może przysługiwać jednemu z rodziców, które nie dało podstaw do przyjęcia, iż dobro dziecka jest zagrożone. W sytuacji zaś, gdy władza rodzicielska nie przysługuje żadnemu z rodziców, sąd ustanawia dla małoletniego opiekę.
Jak odzyskać pełnię władzy rodzicielskiej?
Rodzic bądź rodzice pozbawieni władzy rodzicielskiej mogą podjąć starania celem ponownego jej uzyskania, jednak pod pewnymi warunkami. Uprawnienie takie przyznaje art. 111 § 2 k.r.o., wskazujący, że sąd opiekuńczy może przywrócić władzę rodzicielską w razie ustania przyczyny, która była podstawą pozbawienia władzy rodzicielskiej. Niezależnie od motywu pozbawienia władzy rodzicielskiej rodzic, pragnąc ponownie ją nabyć, musi pamiętać, iż powyższe nastąpi jedynie na jego wniosek. Ustanie przyczyny nie powoduje bowiem automatyzmu w postaci natychmiastowego jej przywrócenia. Rozpatrując wniosek rodzica o przywrócenie władzy rodzicielskiej, sąd każdorazowo bada czy mimo ustania przyczyny, przywrócenie władzy rodzicielskiej jest zgodne z dobrem dziecka. W treści uzasadnienia swojego wniosku do sądu należy uprawdopodobnić (a zatem nie udowodnić), iż okoliczności stanowiące podstawę do pozbawienia władzy rodzicielskiej już ustały, co zostaje poddanej wnikliwej analizie organu sądowego. Wniosek o przywrócenie władzy rodzicielskiej podlega opłacie sądowej w kwocie 40 złotych.
Równocześnie, w sytuacji zagrożenia dobra dziecka, sąd może podjąć nieco mniej rygorystyczne decyzje dotyczące pozycji rodziców i w tym względzie ograniczyć władzę rodzicielską lub też zawiesić władzę rodzicielską. Do ograniczenia władzy rodzicielskiej dochodzi także w sytuacji, gdy rodzice małoletniego dziecka żyją w rozłące. Takie rozwiązanie ma ułatwić podejmowanie decyzji przez jednego z rodziców, zwykle tego, z którym dziecko zamieszkuje. Ograniczenie władzy rodzicielskiej najczęściej sprowadza się do umożliwienia drugiemu rodzicowi współdecydowania lub na zasięganie informacji o stanie zdrowia dziecka, jego edukacji itp. Z kolei zawieszenie władzy rodzicielskiej, najczęściej spotykane jest w sytuacji długotrwałego wyjazdu rodzica za granicę.
