Czy nieletni odpowiadają przed sądem?
Na powyżej postawione pytanie należy odpowiedzieć twierdząco. W sytuacji, gdy dotychczasowe zachowanie nieletniego pozostaje w konflikcie z prawem, nieletni odpowiada przed sądem rodzinnym. Szczegółowe zasady i tryb postępowania sądowego reguluje ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 roku.
- Jak wygląda rozprawa z udziałem nieletniego?
- Czy nieletni może odwołać się od wyroku sądowego?
- Czy nieletni może mieć obrońcę z urzędu?
Jak wygląda rozprawa z udziałem nieletniego?
Tak jak w każdej innej sprawie, przed jej rozpoczęciem sąd wyznacza termin rozprawy i zawiadamia o nim nieletniego. Co do zasady rozprawa odbywa się przy drzwiach zamkniętych bez udziału publiczności, chyba że jawność rozprawy jest uzasadniona ze względów wychowawczych. Podczas rozprawy sąd wysłuchuje nieletniego, który może czynić uwagi i składać oświadczenia co do każdego przeprowadzonego dowodu.
Co w sytuacji, gdy nieletni nie może być na rozprawie? Wówczas winien on usprawiedliwić swoją nieobecność i wnosić o odroczenie rozprawy. W tym przypadku sąd nie może prowadzić rozprawy bez udziału nieletniego, jeżeli uzna, że jego obecność faktycznie zasługuje na usprawiedliwienie. Ponadto w trakcie trwania rozprawy sądowej sąd odczytuje wywiady środowiskowe oraz opinie o nieletnim, co dzieje się zazwyczaj podczas jego nieobecności, chyba że szczególne względy wychowawcze przemawiają za celowością zapoznania nieletniego z ich treścią. W sytuacji uznania przez sąd, że bezpośrednie przeprowadzenie dowodu nie jest konieczne, na rozprawie wolno odczytywać protokoły lub odtwarzać zapisy przesłuchania świadków, a także protokoły oględzin, przeszukania, zatrzymania rzeczy, opinie biegłych, instytutów, zakładów lub instytucji, dane o nieletnim, dane z wywiadu środowiskowego oraz wszelkie dokumenty urzędowe złożone w postępowaniu albo w innym postępowaniu przewidzianym w ustawie.
W postanowieniu kończącym postępowanie w sprawie nieletniego sąd rodzinny stwierdza czy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub popełnił czyn karalny oraz orzeka o zastosowaniu wobec niego odpowiednich środków opisanych szczegółowo w poprzednich artykułach.
Czy nieletni może odwołać się od wyroku sądowego?
Oczywiście, że tak. Dodatkowo środek odwoławczy (apelacja) może zostać wniesiony przez rodziców nieletniego oraz przez jego opiekuna. W sytuacji złożenia odwołania sąd wyznacza rozprawę apelacyjną, w której udział nieletniego nie jest obowiązkowy. Sąd odwoławczy zarządza jednak doprowadzenie nieletniego umieszczonego w schronisku dla nieletnich albo w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, jeżeli uzna to za konieczne, a także, gdy domagają się tego strony postępowania lub obrońca nieletniego.
Czy nieletni może mieć obrońcę z urzędu?
Nieletni jak najbardziej może złożyć wniosek o ustanowienie obrońcy z urzędu. Przy czym, wniosek ten podlega uwzględnieniu, jeżeli udział obrońcy w sprawie zostanie przez sąd uznany za potrzebny, a nieletni lub jego rodzice wykażą, że nie są w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia obrońcy z wyboru bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Warto zasygnalizować, iż sąd w sposób samodzielny przyznaje nieletniemu obrońcę z wyboru w sytuacji, gdy ten: jest głuchy, niemy lub niewidomy, lub gdy zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy jego stan zdrowia psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny, lub gdy nieletniego umieszczono w schronisku dla nieletnich, a także w sytuacji, gdy interesy nieletniego i jego rodziców albo opiekuna pozostają w sprzeczności, a nieletni nie ma obrońcy z wyboru. Powyższe ma zagwarantować nieletniemu realizację prawa do obrony.
