Przestępstwo stalkingu.
Tomasz C. jest uczniem II klasy Liceum Ogólnokształcącego X w Krakowie, o profilu humanistycznym. Osiąga bardzo dobre wyniki w nauce, w szczególności z historii, WOSu i j. polskiego. Nieco gorzej radzi sobie z przedmiotami ścisłymi jak matematyka, chemia czy fizyka. Ma dobrą opinię wśród uczniów, jest lubiany i szanowany za swój sposób bycia, charakter i towarzyskość. Od ponad roku jest w związku z Anetą K., uczennicą tej samej szkoły, klasy I na profilu matematyczno-fizycznym. Para bardzo dobrze się dogaduje, spędza ze sobą dużo czasu, zarówno na przerwach szkolnych, jak i po zajęciach. Aneta K. niemal codziennie przebywa w domu Tomasza C. W weekendy najczęściej imprezują wspólnie ze znajomymi. Aneta K. jest bardzo atrakcyjna i wzbudza zainteresowanie wśród innych uczniów, co wielokrotnie stawało się zarzewiem kłótni z partnerem. Tomasz C. jest bowiem bardzo zazdrosny o swoją dziewczynę, chorobliwe chroni ją przed dłuższymi kontaktami z innymi mężczyznami. W dniu 18 września 2021 roku Tomasz C. i Aneta K. wybrali się do dobrego kolegi Dariusza A., który organizował domówkę korzystając z okazji, iż jego rodzice wyjechali na wczasy za granicę. Przybyło wiele osób, nie tylko ze szkoły do której uczęszczali Tomasz C. i Aneta K., także innych, starszych znajomych. Aneta K. spotkała dwie koleżanki, z którymi poprzednio zamieszkiwała na jednym osiedlu, tj. Joannę J. i Katarzynę B. Dziewczyny postanowiły przejść do kuchni po coś do picia, a Tomasz C. z Dariuszem A. wyszli na taras. Rozmawiali dosyć długo o szkole, o kobietach, samochodach i przyszłości. Tomasz C. żalił się koledze, iż obawia się dalszych losów jego związku, gdyż widzi, że atrakcyjność Anety K. przyciąga do niej wielu mężczyzn, a ona niekiedy – jego zdaniem – zdaje się być z tego zadowolona. Dariusz A. przekonywał kolegę, że nie powinien się niczego bać, gdyż Aneta K. to bardzo uczciwa dziewczyna, na pewno będzie mu wierna. Chłopcy skończyli rozmowę, a Tomasz C. udał się do kuchni, gdzie miała przebywać Aneta K. z koleżankami. Jednak w pomieszczeniu znajdowała się tylko Aneta K. z innym chłopakiem. Głośno rozmawiali, śmiali się. Tomasz C., widząc to wpadł we wściekłość, podbiegł do Anety K. i zaczął ją obrażać wulgarnymi słowami. Aneta K. uspokajała partnera, wyjaśniając, że przecież tylko rozmawiała z kolegą, nic poza tym się nie wydarzyło. Tomasz C. znajdował się jednak w stanie tak silnego wzburzenia, że żadne racjonalne argumenty do niego nie docierały. Odepchnął partnerkę i zostawiając ją, odszedł w kierunku swojego domu.
Nazajutrz, jeszcze przed lekcjami Tomasz C, mając klucz od szafki do szatni Anety K., rozpoczął przeszukiwanie jej rzeczy, chcąc znaleźć ewentualne dowody zdrady. W pewnym momencie nadeszła Aneta K. Początkowo nie mogła uwierzyć w to co widzi, po chwili odepchnęła partnera od szafki, a wtedy rozpoczęła się kolejna awantura. Aneta K. miała pretensje do Tomasza C., że jej nie ufa i przeszukuje jej rzeczy. Po chwili zadzwonił dzwonek i para rozeszła się na zajęcia. Po pierwszej lekcji, Tomasz C. wiedział gdzie kolejne zajęcia będzie mieć jego partnerka, dlatego wszedł do klasy, sięgnął do plecaka Anety, wyjął telefon i przeglądał jej sms-y. Niczego szczególnego nie znalazł, więc wrócił do swojej klasy. Po chwili za nim weszła Aneta K., oświadczając, iż od koleżanek dowiedziała się o przeszukiwaniu jej telefonu. Oznajmiła, iż nie widzi przyszłości dla ich związku skoro Tomasz C. ciągle jej nie ufa, ponadto zaczyna się to przeradzać w obłęd polegający na ciągłej kontroli. Aneta K. zaznaczyła, iż zawsze była uczciwa względem niego, a z tamtym chłopakiem na imprezie tylko rozmawiała. Mimo wszystko nie chce już być z Tomaszem C., gdyż nie wytrzymuje psychicznie ciągłych kontroli. Aneta K. oddaliła się od Tomasza C. i skierowała do swojej klasy. Ten jednak nie mógł uwierzyć w to, co się stało. Postanowił już nie walczyć o partnerkę, ale nie da o sobie zapomnieć. Codziennie rano przychodził więc pod dom Anety K., następnie szedł za nią do szkoły. Podobnie czynił po zajęciach, nawet kiedy wychodził wcześniej, zawsze czekał na Anetę K. i szedł za nią pod jej dom w odległości ok. 40 m. Wysyłał jej także kilkadziesiąt sms-ów dziennie z różnych numerów telefonów, o treści m.in. „nie pozwolę ci odejść”, „nadal cię kocham”, „musimy być razem mimo wszystko”. Aneta K. nigdy nie odpisywała, gdyż postanowiła definitywnie zamknąć miniony rozdział w swoim życiu.
W dniu 21 sierpnia 2021 roku Aneta K. udała się wraz z koleżankami na imprezę do klubu W . O tym fakcie dowiedział się Tomasz C. i postanowił również wybrać się w to miejsce. Około godziny 1:30, kiedy Aneta K. pożegnała się z koleżankami i szła w stronę domu, Tomasz C., podobnie jak codziennie po szkole, ruszył w pewnej odległości za Anetą K. Pod bramą jej domu dobiegł do niej, objął ją, a wyznawszy jej miłość, dodał, że nie może bez niej żyć i nie pozwoli jej od siebie odejść. Po tych słowach uciekł. Aneta K. wybuchła płaczem, gdyż bardzo się przestraszyła, ponadto czuła się bezsilna w obliczu zachowania Tomasza C.
W ostatni weekend przed rozpoczęciem roku szkolnego, Dariusz A. ponownie organizował w swoim domu domówkę, na która zaprosił wielu znajomych, w tym Tomasza C. i Anetę K. Tomasz C. zwierzał się Dariuszowi A., że nie może pogodzić się ze stratą partnerki. Dariusz A. wskazał, że bardzo lubi ich oboje i nie chce stawać pomiędzy nimi, lecz poradził koledze, aby ten dał sobie spokój z tą dziewczyną, ponieważ związała się z Arkadiuszem D. Tomasza C. bardzo zdziwiło to, co usłyszał. Postanowił niezwłocznie opuścić imprezę i wrócić do domu. Będąc już w swoim pokoju, rozpoczął wypisywanie sms-ów do Anety K. W treści jednego z nich wskazał, że pożałuje tego co mu zrobiła, również tego, że związała się z innym chłopakiem. Aneta K. po odczytaniu sms-a rozpłakała się. Jej nowy partner, Arkadiusz D. dopytywał o co chodzi, jednak ona bez słowa wyjaśnienia uciekła do łazienki. Sięgnęła do torebki, w której miała dwa opakowania tabletek przeciwbólowych, zażyła wszystkie i popiła wodą z kranu. Po chwili straciła przytomność. Arkadiusz D. zapukał do drzwi, prosząc, by mu otworzyła, jednak nie reagowała na jego wezwania. Arkadiusz D. był coraz bardziej zdenerwowany, uderzał pięściami w drzwi. Aneta K. nadal nie odpowiadała. Postanowił więc zawołać dwóch kolegów, aby wyważyć drzwi. Po dokonaniu tego, Arkadiusz D. wpadł do łazienki i na widok nieprzytomnej partnerki niezwłocznie zadzwonił po pogotowie. W szpitalu Aneta K. przeszła zabieg płukania żołądka, wykonano jej szereg badań kontrolnych, po czym zalecono przynajmniej tygodniowy pobyt w szpitalu celem monitorowania jej parametrów życiowych i sprawdzenia ewentualnych uszkodzeń narządów wewnętrznych. Do szpitala przyjechali także rodzice Anety K. Po rozmowach z lekarzami poprosili personel o wydanie im jej telefonu komórkowego córki. Zamierzali sprawdzić wiadomości sms, wiedząc, że od dłuższego czasu Tomasz C. ją nęka. Salowy wydał im telefon, w którym znaleźli wiadomości od Tomasza C. Ojciec Anety K. oznajmił żonie, że nie może tego tak zostawić.
Czy zachowanie Tomasza C. jest karalne? Jeśli tak, znajdź w kodeksie karnym odpowiednią kwalifikację prawną tego czynu.
Zachowanie Tomasza C. podpada pod art. 190a k.k., a więc przestępstwo stalkingu – uporczywego nękania. Również sms-y, w których Tomasz C. groził Anecie K., że pożałuje tego co zrobiła, mogą podpadać pod art. 190 § 1 k.k., a więc groźbę karalną.
Co może grozić Tomaszowi C. za powyższy czyn?
Podstawowy typ przestępstwa stalkingu, a więc początkowe zachowania Tomasza C, jak naruszanie prywatności Anety K. przez sprawdzanie jej telefonu, wysyłanie dziesiątek sms-ów oraz śledzenie jej, jest zagrożone karą do 3 lat pozbawienia wolności. Należy pamiętać o tym, iż przyjęcie stalkingu jest możliwe – w odniesieniu do nękania w przypadku, gdy działanie to powoduje powstanie u pokrzywdzonego poczucia zagrożenia. W przedmiotowym kazusie mamy do czynienia z tzw. kwalifikowanym typem stalkingu określonym w art. 190a § 3 k.k., a więc takim, którego skutkiem jest targnięcie się osoby pokrzywdzonej na własne życie. Zachowanie Anety K. polegające na zażyciu tabletek może być w sposób oczywisty traktowane jako próba samobójcza, będąca wynikiem uporczywego działania Tomasza C. Łącząc targnięcie się na własne życie przez Anetę K. z zachowaniem Tomasza C., wchodzimy w najpoważniejszy typ stalkingu, a więc w tzw. uporczywe nękanie, które doprowadziło do próby samobójczej. Za tego typu zachowanie grozi od roku do nawet 10 lat pozbawienia wolności.
Za groźbę karalną, jeżeli wzbudziła ona w Anecie K. poczucie strachu, Tomaszowi C. grozi grzywna, ograniczenie wolności albo pozbawienie wolności do lat 2.
Co należy zrobić, aby wszcząć postępowanie karne o powyższy czyn w sytuacji, gdy Aneta K. ma 16 lat?
W kazusie przyjęto, iż Aneta K. jest uczennicą klasy I liceum. W związku z likwidacją gimnazjów po ukończeniu 8 klasy szkoły podstawowej, uczeń przechodzi do liceum w wieku 15 lat. Osoba taka, w świetle przepisów prawa cywilnego ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Pełną zaś zdolność ma osoba pełnoletnia i nieubezwłasnowolniona. Przestępstwo stalkingu jest ścigane na wniosek, co oznacza, iż organy ścigania nie podejmują działań samodzielnie, ponieważ do wszczęcia i prowadzenia postępowania konieczne jest złożenie przez pokrzywdzonego wniosku o ściganie. Zawiadomienie o przestępstwie mogłoby zostać złożone przez Anetę K., jednak już wniosek o ściganie może zostać złożony wyłącznie przez osobę o pełnej zdolności do czynności prawnych. W takiej sytuacji, wniosek o ściganie składają przedstawiciele ustawowi pokrzywdzonej Anety K., a więc jej rodzice i dopiero wtedy procedura postępowania przygotowawczego zostaje uruchomiona. Podobna sytuacja zachodzi w odniesieniu do przestępstwa groźby karalnej, które również ścigane jest na wniosek pokrzywdzonego.