Obowiązek szkolny jest to jedno z podstawowych założeń polskiego systemu edukacyjnego. Jest to narzędzie kształtowania przyszłości młodych obywateli, ale także jeden z filarów państwa prawa. Edukacja nie jest tylko prawem, a także obowiązkiem każdego dziecka, za którego przestrzeganie odpowiadają rodzice lub prawni opiekunowie. Mimo skonkretyzowanych przepisów, często zdarzają się sytuacje, w których obowiązek szkolny nie jest przestrzegany. Istotną rolę w monitorowaniu przestrzegania tego obowiązku ma szkoła oraz wszelkie instytucje publiczne. Placówki są zobowiązane do ścisłej współpracy z opiekunami dziecka, aby wyeliminować takiego rodzaju nieprawidłowości. Niespełnianie przez ucznia obowiązku szkolnego podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w sprawach administracyjnych.
Czym jest obowiązek szkolny?
Obowiązek szkolny jest to przymus pobierania nauki w szkole od określonego wieku przez odgórnie ustaloną liczbę lat oraz w ustalonym zakresie i czasie. Obowiązkiem szkolnym obciążeni są rodzice lub prawni opiekunowie dziecka. Oznacza to, że to oni odpowiadają za realizację, bądź brak realizacji takiego obowiązku. Jak stanowi artykuł trzydziesty piąty prawa oświatowego? Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się w naszym kraju z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18 roku życia. Po ukończeniu 18 roku życia obowiązek szkolny się kończy.
Naukę w szkole można rozpocząć wcześniej, ale nie można skończyć jej wcześniej (przed ukończeniem 18 roku życia)!
Prawo dopuszcza sytuację, kiedy na wniosek rodziców, dziecko może rozpocząć naukę w szkole podstawowej, jeżeli w danym roku kalendarzowym ukończy 6 lat. Wniosek o możliwość pobierania nauki przez takie dziecko należy złożyć do odpowiedniej placówki.
Kiedy uczeń nie spełnia obowiązku szkolnego?
Przyjmuje się, że uczeń nie spełnia obowiązku szkolnego, jeżeli w danym miesiącu nie był on obecny na połowie zajęć, a te nieobecności nie zostały usprawiedliwione.
Kto kontroluje, czy uczeń spełnia obowiązek szkolny?
To, czy uczeń spełnia swój obowiązek szkolny, kontroluje dyrektor obwodowej szkoły. Dyrektor szkoły ma obowiązek kontrolować, spełnianie przez ucznia obowiązku szkolnego oraz interweniować, gdy taki obowiązek nie jest spełniany. W związku z tym, gdy uczeń nie był obecny w danym miesiącu na połowie zajęć, a jego nieobecności nie zostały usprawiedliwione, ma on obowiązek wysłać do rodziców ucznia upomnienie, które jest wezwaniem do wykonania obowiązku i jednocześnie ostrzeżeniem przed skierowaniem sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego. Dyrektor szkoły w takiej sytuacji może także wystąpić do sądu o wgląd w sytuację rodzinną ucznia (pomijając kolejny etap czyli postępowanie egzekucyjne). Jeżeli dotychczasowe działania podjęte przez dyrektora nie przynoszą skutku, ma on obowiązek wystąpić z wnioskiem o wszczęcie egzekucji. Rolą postępowania egzekucyjnego jest doprowadzenie do wykonania przez ucznia obowiązku szkolnego, który podlega egzekucji. W tym celu organ egzekucyjny nakłada na rodziców ucznia grzywnę.
Jaka jest wysokość grzywny za brak realizacji obowiązku szkolnego?
Przyjmuje się, że grzywna ta nie może przekroczyć 10 tysięcy. Można nakładać ją wiele razy, aczkolwiek łączna kwota nie może przekroczyć 50 tysięcy. Oczywiście po realizacji obowiązku szkolnego taką grzywnę można umorzyć.
Jakie są obowiązki rodziców w zakresie spełnienia przez ucznia obowiązku szkolnego?
Zgodnie z artykułem 40 prawa oświatowego rodzice są zobowiązani do dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły, zapewnienia mu regularnego uczęszczania na zajęcia szkolne oraz zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowanie się do zajęć.
Jakie są prawa rodziców po wszczęciu postępowania egzekucyjnego?
Rodzicowi dziecka, który nie spełnia obowiązku szkolnego, służy prawo do zgłoszenia zarzutów i wniesienia zażalenia w sprawie prowadzenia całego postępowania egzekucyjnego. W przypadku nałożenia grzywny, rodzice takiego ucznia mogą wnieść zażalenie na postanowienie o nałożeniu grzywny.
