Telefon
505996878
Email
kontakt@akademiaprawa.com

Służebności

Moja własność, moje prawo. Teoretycznie jest to stwierdzenie prawdziwe, jednakże w praktyce mogą występować sytuacje, które pozwalają obciążać naszą nieruchomość prawem na rzecz określonej osoby. Takie możliwości stwarza nam również polskie ustawodawstwo, a konkretnie kodeks cywilny w dziale III, zatytułowanym: „Służebności”.

  1. Na czym polega służebność?
  2. Rodzaje służebności
  3. Czy możliwe jest przeniesienie służebności lub jej wygaśnięcie?

Na czym polega służebność?

Służebność to nic innego jak zupełnie legalne obciążenie właściciela jednej nieruchomości, tzw. obciążonej na rzecz właściciela innej nieruchomości tzw. władnącej, prawem polegającym w szczególności na:

  • umożliwieniu właścicielowi nieruchomości władnącej korzystania w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej
  • ograniczeniu działań właściciela nieruchomości obciążonej na jego własności
  • redukcji uprawnień właściciela nieruchomości obciążonej względem nieruchomości władnącej, nawet wtedy, gdy przepisy prawa wprost na nie wskazują

Zamysłem instytucji służebności jest wyłącznie zwiększenie użyteczności nieruchomości władnącej lub jej oznaczonej części. W żadnym wypadku służebność nie może wykraczać ponad powyższy zapis.

Rodzaje służebności

W praktyce wyróżnia się trzy rodzaje służebności, które zostały wymienione w kodeksie cywilnym. To:

  • służebność gruntową
  • służebność osobistą
  • służebność przesyłu

Służebność gruntowa to nic innego jak faktyczne obciążenie jednej nieruchomości prawem dla zwiększenia użyteczności innej nieruchomości. Może to być np. umożliwienie przejazdu, przechodu lub przegonu bydła, czerpania wody itp. W praktyce często podawanym przykładem służebności gruntowej jest określona w art. 145 k.c. służebność drogi koniecznej. Ustanawia się ją w sytuacji, gdy nieruchomość nie posiada dostępu do drogi publicznej, a najbardziej opłacalnym i zasadnym umożliwieniem utworzenia tego dostępu jest wydzielenie pasa drogi z innej nieruchomości. Jednakże musi to nastąpić z jak najmniejszym obciążeniem dla nieruchomości, przez którą służebność miałaby przebiegać.

Kolejna służebność, czyli służebność osobista dotyczy już konkretnie oznaczonej osoby, lecz prawem odpowiada w istocie służebności gruntowej. Zdecydowanie najlepszym przykładem służebności osobistej jest służebność mieszkania, czyli możliwość zamieszkiwania w określonym miejscu (domu) i korzystania z ustalonych pomieszczeń. Często służebność mieszkania ustanawiana jest w ramach umowy dożywocia.

Natomiast służebność przesyłu dotyczy przedsiębiorcy, który zamierza wybudować urządzenia związane z prowadzoną działalnością gospodarczą i ma zamiar z nich korzystać zgodnie z ich przeznaczeniem z włączeniem w to korzystania z nieruchomości obciążonej. Jako przykład służebności przesyłu można podać linię wysokiego napięcia przechodzącą przez szereg działek, zamontowaną przez przedsiębiorstwo energetyczne.

Czy możliwe jest przeniesienie służebności lub jej wygaśnięcie?

W odniesieniu do służebności gruntowych należy udzielić odpowiedzi twierdzącej. Może ona bowiem zostać nabyta przez zasiedzenie, zniesiona za wynagrodzeniem lub bez wynagrodzenia albo wygasnąć z mocy prawa wskutek jej niewykonywania przez 10 lat. Do służebności osobistych i służebności przesyłu stosuje się w zakresie nieuregulowanym w kodeksie cywilnym przepisy o służebnościach gruntowych, jednak z uwzględnieniem rozdziałów, dotyczących tychże służebności. Dlatego też służebność osobista nie może zostać nabyta przez zasiedzenie, a jedynie przysługuje prawo zamiany jej na rentę. Wygasa zaś najpóźniej z chwilą śmierci uprawnionego. Natomiast służebność przesyłu może zostać przeniesiona na nabywcę przedsiębiorstwa lub urządzeń związanych ze służebnością i wygasa wraz z zakończeniem likwidacji przedsiębiorstwa. Tak więc mimo kilku różnic, warto pamiętać o tym, że jeśli nasza nieruchomość nie posiada pewnych przymiotów, możemy na drodze sądowej żądać ich ustanowienia.